گیاهان به شرایط دمایی و رطوبتی مناسب برای رشد صحیح نیاز دارند. که با توجه به نوع و ویژگی های هر گیاه در زمان ها و مکان های مختلف این نیاز متفاوت است. رطوبت نا مناسب باعث رشد ضعیف، پژمردگی، پلاسیدگی، خشکیدگی و همچنین بیماری های شایع گیاهان می شود، در صورتی که به صورت انبوه و گلخانه ای اقدام به پرورش محصولاتی دارید رعایت نکردن این نکته ها باعث ضرر به سرمایه و محصولات تان می شود.
رطوبت
برای تبدیل یک گرم آب به بخار آب در حدود ۵۴۰ کالری حرارت لازم است و این مقدار گرما از محیط اطراف جذب میشود. بدین جهت عمل تبخیر، گرما گیر یا سرما زا است. در صورتی که در عمل میعان، حرارتی که آزاد می شود باعث زیاد شدن گرمای محیط میشود. هر چه هوا گرمتر باشد، بخار آب بیشتری میتواند در هوا ذخیره شود، ولی به هر حال ذخیره بخار آب در هوا محدود است. موقعی فرا میرسد که اگر بخار آب وارد هوا شود، به صورت ذرات ریز آب ظاهر میشود. در این حالت میگویند که هوا از بخار آب سیراب است.
متغیرهای هوای مرطوب
- رطوبت مطلق : مقدار بخار آب موجود در واحد حجم از هوا را رطوبت مطلق یا نسبت رطوبت میگویند.
- رطوبت اشباع : اگر مقدار حداکثر بخار آب در دمای ثابتی وارد هوا شود، گویند هوا در این درجه حرارت از بخار آب اشباع شده و دارای رطوبت اشباع میباشد. فشار یا کشش بخار آب را در این حالت فشار بخار اشباع شده در درجه حرارت مزبور مینامند.
- رطوبت نسبی : بنا به تعریف، رطوبت نسبی، نسبت رطوبت مطلق در دمای t به رطوبت اشباع در همان دما مینامند. به عبارت دیگر نسبت بخار آب موجود در حجم معینی از هوا در دمای t به وزن بیشینه بخار آبی که میتواند در همین حجم در دمای t داشته باشد را رطوبت نسبی میگویند.
- فشار بخار آب : جو مخلوطی از گازهایی است که هر یک دارای فشار جزئی می‌باشند. فشار هوا در هر نقطه برابر مجموع فشارهای جزئی وارده از طرف هر گاز به انضمام بخار آب است. مقدار بخار آب موجود در هوا با مکان و زمان تغییر میکند. هرگاه فشار بالای سطح آب (یا زمین) در زمان معین و در دمای معین به صورت اشباع در آید، فشار جزئی بخار آب در آن زمان و دما را فشار اشباع گویند.
چنانچه هوا گرمتر شود، موجب تبخیر مولکول های بیشتری میشود. تا آنکه فضای بالایی سطح آب (زمین) به حالت اشباع در می‌آید. بنابراین فشار بخار جزئی آب به دما بستگی دارد و با افزایش دما، فشار بخار اشباع نیز افزایش می‌یابد. هر چه دما کمتر باشد، مقدار بخار آب لازم برای نقطه اشباع کمتر است.
- نقطه شبنم : شبنم رطوبتی است متراکم که به صورت قطراتی روی اشیاء و سطوح مختلف مشاهده می‌گردد. در شب‌های صاف و آرام، زمین از طریق تشعشع به سرعت سرد میشود و در نتیجه درجه حرارت آن از هوای مجاور کمتر میشود. آنگاه هوای اطراف که خنک شده بر اثر تماس با زمین تا نقطه شبنم سرد میشود. شبنم زمانی که تراکم در زیر دماهای نقطه انجماد رخ می‌دهد تشکیل میشود.
تغییرات رطوبت نسبی:
تغییرات شبانه روزی رطوبت نسبی برعکس تغییرات شبانه روزی درجه حرارت است. بیشینه آن کمی قبل از طلوع آفتاب و کمینه آن در حدود ساعت ۲ بعد از ظهر است. تغییرات سالانه رطوبت نسبی منظم نیست و نسبت به موقعیت منطقه تغییر میکند. رطوبت نسبی نسبت به ارتفاع نیز کاملاً نامنظم است و نمی‌توان قاعده خاصی برای آن بیان کرد. به طوری که ممکن است در اطراف یک ابر رطوبت نسبی صد در صد باشد. و در فاصله کمی از آن خیلی کمتر از این مقدار باشد.
برای اطلاعات بیشتر پیرامون گلخانه و گلخانه داری اینجا کلیک کنید.
تنش رطوبتی در گیاهان
در صورتی که گیاهان خود را در یک محیط سقف دار و بدون تهویه قرار دهید، بخاری که از روزنه های گیاه بیرون می آید به تدریج سبب افزایش رطوبت محیط خواهد شد. که بالا رفتن مقدار رطوبت محیط باعث پلاسیدگی گیاه، زرد شدن برگ ها، عدم توانایی جذب مواد مغذی، رشد قارچ و کپک در ریشه گیاه، افزایش میزان آفات و لارو ها و در نتیجه مرگ گیاه می شود.
قرار داشتن گیاهان در محیط گرم و خشک باعث مسدود شدن روزنه ها توسط سیستم دفاعی گیاه می شود. برای جلوگیری از خشکی و پژمردگی که این کار مانع از تبادل گازهای دی اکسید کربن و اکسیژن خواهد شد و عمل فتوسنتز متوقف می شود و در نتیجه شاهد چروک شدن برگ ها، پیچ خوردن و جمع شدن آنها، قهوه ای شدن لبه های برگ، ترد و شکننده شدن آنها، پژمردگی و خشکیدگی ساقه و برگ ها، خشک شدن سطح کشت، خشک شدن بافت گیاه، کاهش گل دهی، پیدایش آفات و بیماری ها و مرگ گیاه در محیط های گرم و خشک خواهید بود.
روزنه های برگ ها در مقابل تنش های رطوبتی باز یا مسدود می شوند. نور و گاز کربن دی اکسید که مورد نیاز گیاهان است از طریق روزنه ها به گیاه می رسد و زمانی که رطوبت کم باشد روزنه ها کمتر باز می شوند و در نتیجه گیاه در اثر خشکی پلاسیده می شود.
رطوبت در گلخانه
تا این جای مقاله مختصرا در مورد نقش و اهمیت رطوبت در فتوسنتز و رشد محصولات و کیفیت آنها خواندیم، این اهمیت در محیط های بسته مانند گلخانه ها و بسته به نوع کشت آنها پر رنگ تر می شود.
تامین رطوبت گلخانه در بازه ی استاندارد آن نقش مهمی در افزایش کمیت و کیفیت محصول، کنترل آفات و بیماری های شایع گلخانه ای و همچنین افزایش سود گلخانه دار دارد.
طبق نظر مشاوران گلخانه ها این مقدار با توجه به نوع محصولی که میخواهید کشت کنید و منطقه ای که گلخانه شما در آن واقع است متفاوت می شود.
تعیین مقدار رطوبت موجود در هوا و خاک در گلخانه
قبل از آنکه سعی کنید رطوبت موجود را در گلخانه خود را تنظیم کنید، لازم است که میزان رطوبت مورد نیاز را بدانید. یکی از بهترین ابزارها برای کنترل دما و رطوبت گلخانه، سنسور کنترل دما و رطوبت است. که رطوبت نسبی محیط را اندازه گیری می کند و گزارش می دهد. سنسور دما و رطوبت آیسی من با بدنه ABS و IP66 مناسب برای محیط های گلخانه ای است.
در کنترل به روش دستی ممکن است اشتباهات و سهل انگاری های زیادی رخ دهد که موجب آسیب به رشد گیاه می شود. از همین رو استفاده از سنسور های ابزار دقیق برای داشتن اقلیم محیط ضروری است و همینطور برای تحت کنترل داشتن 24 ساعته گلخانه، استفاده از سیستم های هوشمند گلخانه ای که به طور همزمان تمام فاکتور های مورد نیاز گلخانه را با توجه به تجهیزات موجود در گلخانه شما مدیریت میکند به عنوان مثال زمان هایی مانند بامداد که رطوبت گلخانه بالا میرود و باعث تشکیل شبنم در گلخانه می شود و گلخانه دار در گلخانه حضور ندارد، سیستم اتوماسیون گلخانه این مشکل را کنترل میکند و باعث کاهش خطای انسانی و هزینه ی نیرو انسانی می شود.
راه های کنترل رطوبت هوا در گلخانه
- فن : برای چرخش یکنواخت هوا در گلخانه استفاده می شوند، در صورتی که دمای گلخانه بیش از مقدار مجاز باشد، گیاهان برای خنک کردن خود، اقدام به تبخیر آب میان بافتی خواهند کرد، اما اگر دما را با استفاده از تجهیزات خنک کننده مانند فن تهویه کم کنید عمل تبخیر نیز کاهش پیدا کرده و گیاهان آب کمتری از دست خواهند داد و در نهایت روزنه ها نیز همچنان باز خواهند ماند.
- دریچه : یکی از سیستم های تهویه گلخانه، سیستم مکانیکی و طبیعی است. به این شکل که با توجه به محل تأسیس گلخانه، پنجره هایی در کاره ها و سقف نصب می شوند تا کار انتقال هوا را انجام دهند .
- رطوبت ساز : یکی از روش های تولید رطوبت یا بالا بردن آن در گلخانه، استفاده از مه ساز می باشد. مه ساز که با نام های مه پاش یا دستگاه رطوبت ساز نیز شناخته می شود، قادر هستند ساختار آب را طی فرایند از هم شکافته و نهایتاً آن را به شکل رطوبت خنک به محیط منتشر کنند. رطوبت ساز گلخانه قابلیت اتصال به سیستم های خودکار را دارد و از این طریق به راحتی میتوان رطوبت گلخانه را کنترل و تنظیم نمود.
- آبیاری مناسب : منظور از آبیاری به شیوه صحیح این است که به گیاه به مقدار کافی و نه به صورت اضافی آب داده شود تا بدین ترتیب خاک نیز بیش از از حد معمول خیس نشود. با استفاده از یک شیلنگ به آبیاری کف سالن و همچنین خاک بپردازید. در این حالت رطوبت محیط تا حد زیادی افزایش می یابد که البته در فصل تابستان به دلیل گرم بودن هوا، شیوه آبیاری گلخانه می تواند بازدهی بالایی داشته باشد. این عمل مانع از هدر رفت بیش از حد آب میان بافتی گیاهان می شود و از مسدود شدن روزنه ها نیز جلوگیری میکند.
ادامه راه های کنترل رطوبت در گلخانه
- حذف علف های هرز : علف های هرز مانعی در برابر گردش هوا هستند. و همچنین تعرق آنها از جمله دلایلی است که باعث افزایش رطوبت محیط گلخانه می شود.
- استفاده از پلاستیک ضد قطره : استفاده از پوشش های ضد قطره می تواند به کاهش رطوبت نسبی داخل گلخانه کمک کند. پوشش های ضد قطره کشش سطحی مولکول آب را کاهش می دهند و باعث می شود آب به شکل جریان باریکی از طرفین گلخانه به سمت پایین حرکت می کند.
- بخاری : دما و رطوبت رابطه ای عکس دارند، کاهش دما باعث افزایش رطوبت می شود و بالعکس. تهویه باعث تبادل هوای مرطوب گلخانه با هوای خشک بیرون و گرم کردن دمای هوا می شود و ظرفیت حمل رطوبت را افزایش می دهد. تهویه بدون گرمایش باعث سرد شدن گلخانه و محصول می شود. و گرمایش بدون تخلیه هوای مرطوب باعث افزایش دما بیش از حد مطلوب و در نتیجه هزینه های بیش از حد گرم می شود.
- فن و پد : سیستم فن و پد. شامل فن ها یا هواکش های خروجی که اصولا فن های اگزاست هستند در یک طرف گلخانه و سیستم پد در طرف دیگر نصب می‌شوند. پد سلولزی همراه با فن های تخلیه یک سیستم سرمایشی گلخانه را تشکیل می دهند. و تاثیر گذارترین روش برای خنک کردن فضا ها در مناطق گرم و نیمه خشک می باشد. در سیستم پد و فن، آب با مکش پمپ به صورت متناوب روی پد ها می ریزد و موجب مرطوب شدن پد ها می شود. طی این فرآیند هوای گرم و خشک از پد های سلولزی عبور می کند و به بیرون از سالن هدایت می شود.
جهت اطلاع از مشخصات سیستم اتوماسیون و دیگر محصولات آیسی من و استعلام قیمت کافی ست با شماره های زیر تماس حاصل فرمایید: 09176179188 ، 09176179588 و 07136361384
