دریچه های گلخانه ها و نحوه مدیریت آنها

هوای بسیار گرم یا بسیار سرد برای محصولات گلخانه ای مناسب نیست. باعث متوقف شدن رشد گیاهان می شود. گلخانه ها فضاهای بسته ای هستند. در نتیجه نیاز به تهویه هوای سالن های گلخانه ای در اولویت قرار دارد. برای تهویه هوای گلخانه ها علاوه بر فن های تهویه، باید از دریچه های سقفی و جانبی هم استفاده کنید. در این مقاله برای شما توضیح می دهیم.

تهویـه بـه روش طبیعـی در اثر شـیب دمایـی و جریان هـوای درون و بیرون گلخانه به وجـود می آید. این خاصیت را اثر دودکشی میگویند. تهویه امکان تجدید هوای گرم داخلی با هوای تازه خارج گلخانه را فراهم می کند. این عمل با استفاده از دریچه هایی در سقف، در دیواره های کناری یا دیواره های جلویی به دست می آید. در تهویـه طبیعـی، دریچه هـای جانبـی واقع در دیـواره گلخانـه به عنـوان مجـاری ورود هـوا هستند. و دریچه هـای سـقفی واقـع در بالاترین نقطـه گلخانه برای خـروج هوا تعبیه میشـوند. این ارزان ترین و رایج ترین سیستم تهویه است. راندمان تهویه با میزان تهویه هوا (R) تعیین می شود، بستگی به شرایط آب و هوایی دارد:

۱) سرعت و جهت باد

۲) تفاوت دما و رطوبت بین داخل و خارج گلخانه

عوامل موثر بر تهویه

• بـا خـروج هـوا از سـقف، خلأ نسـبی ایجاد میشـود که موجـب مکـش هـوا از محیـط بیـرون به داخـل سالن میشـود. در گلخانه هـا زمانی کـه هوا گرم میشـود تراکـم هـوا کـم میشـود. اصطلاحا هوا سبک می شود و به سـمت بـالا حرکـت میکنـد و در صـورت بازشـدن دریچه هـای سـقفی از گلخانـه خـارج میشـود. ورود هـوا بـه داخـل گلخانـه از طریـق دریچه هـای کنـاری انجام میشـود.

در فصل های سرد سال که تفاوت دمای بیرون و داخل گلخانه خیلی است نیاز به تهویه هوا به کمترین مقدار خود می رسد. در فصل های گرم سال که تفاوت دمای بیرون و داخل کمترین مقدار است، به بیشترین مقدار خود می رسد. به منظـور تبادل هـوای بیرون و داخل گلخانـه و برقراری جریان هـوا، اختلاف دمـای حداقلـی 6 درجـه سلسـیوس لازم اسـت. بنابراین در مناطق گرمسـیری که درجه حرارت محیط بالاست، تهویـه طبیعـی به منظور کنتـرل و کاهش دمـای گلخانه کارایی چندانی ندارد.

• عامل اصلی سرعت بخشیدن به تهویه هوا در فصول گرم نیروی باد است. در مناطق باد خیز، پنجره‌های سقفی باید در خلاف جهت باد غالب باز شوند. بادهایـی بـا سـرعت بالاتـر از 5/0 متـر بـر ثانیـه میتوانند باعث افزایش تهویه در گلخانه شـوند. در شـرایطی که سـرعت بـاد کمتـر از ایـن میـزان باشـد، تنهـا عامـل تهویـه گلخانـه اختلاف درجـه حـرارت بیرون و داخـل گلخانه اسـت. . درصورتیکـه دریچه هـای سـقفی بـا دریچه هـای جانبی همـراه نباشـند، اثر باد خیلـی ناچیـز خواهد بود. وقتی شـدت بـاد زیاد میشـود، دریچـه سـقفی کـه در جهت مخالـف وزش باد قـرار دارد، باید بیشتر باز شـود. در نتیجه مکش ناشـی از نیروهای بـاد خارجی، هوای داخـل گلخانـه را خـارج می کند. دقـت کنید که بازکـردن دریچه رو بـه بـاد ریسـک زیـادی دارد. در مواقعی که باد ها خیل یقوی هستند، برای جلوگیری از شکستگی باید دریچه ها را به سرعت ببندید. در گلخانه هـای کم مسـاحت دریچـه تهویـه دیـواره جانبـی بسـیار اهمیـت دارد، ولـی در گلخانه هـای وسـیع دریچه های سـقفی غالب هسـتند. در گلخانه های وسیع می بایسـت دریچه های سقفی در هر دو طرف دهانه های گلخانه قـرار بگیرنـد. در نتیجه بسـته به جهـت باد میتـوان از آنها اسـتفاده کرد.

برای اطلاع پیرامون گلخانه و گلخانه داری اینجا کلیک کنید.

دیگر عوامل موثر بر تهویه

• کارایـی تهویـه سـقفی بـه ارتفـاع و اندازه دریچه های گلخانه بسـتگی دارد. به علـت اثـر دودکشـی، گلخانه هـای بلندتـر تهویه بهتری دارند. بنابراین حداقل ارتفاع گلخانه 3 متر پیشـنهاد میشـود. بلند بودن ارتفاع گلخانه باعث می شود، هوای ورودی اول به نسبت محصولات متعادل شود بعد به گیاهان برسد.

• اختلاف رطوبـت هـوای داخـل و خـارج گلخانـه از عوامل مؤثـر بر تهویه اسـت. هوای مرطوب داخـل در هنگام تماس بـا هـوای خشـک خـارج مبادلـه میشـود و ایـن تبادل هـوا تا زمـان رسـیدن بـه رطوبـت تعادلـی ادامـه می یابد.

• یکـی دیگـر از عوامـل مؤثـر بـر تهویـه ناشـی از همرفـت، تراکـم و آرایش کشـت گیاهـان در گلخانه اسـت. تعرق گیاهان نیـز بـر ایـن تراکم اثرگـذار اسـت. در ایـن گلخانه ها، پوشـش گیاهـی شـبیه یـک تـوری عمـل میکنـد و جابهجایی هـوا رامحـدود میکنـد.

• توری هـای محافـظ حشـرات نیـز بـر میـزان تهویـه اثرگذار هسـتند. بـرای نمونـه، اسـتفاده از توری هـای محافظ حشـرات با تخلخل 9 درصـد کـه روی دریچه سـقفی نصب میشـوند. این کار نـرخ تهویه را در دریچه هـای مختلـف از 20 تـا 33 درصد کاهـش میدهد. اسـتفاده از تـوری ضد پروانـه و تـوری ضد تریپـس در گلخانـه نـرخ تهویـه را به ترتیـب در حـدود 40 درصـد و 70 درصـد کاهش میدهـد. هنگامی که سـرعت بـاد در بیـرون گلخانه کم باشـد، ایـن کاهش هـا بیشتـر اسـت.

نحوه مدیریت پنجره ها

پنجره های سقفی و جانبی گلخانه به دو صورت دستی و اتوماتیک باز یا بسته می شوند.

• روش دستی که با دستگیره، زنجیر و چرخ دنده کار می‌کند.
• روش موتوری یا اتومات که با استفاده از سیستم های اتوماسیون گلخانه کار میکند. در نـوع خـودکار، با اسـتفاده از ریـل، چرخدنـده، موتـور الکتریکـی، جعبه دنـده و یـک رابـط انتقـال قـدرت، دریچـه گلخانه بازو بسـته میشـود.

الکتروگیربکس جهت حرکت پنجره های گلخانه استفاده می شود. پنجره هایی که در سقف، دیواره های جانبی و عقبی گلخانه تعبیه شده است به وسیله روش رولاپ محوری یا بال کبوتری باز و بسته می شوند.

دریچه رولاپ  

موتور رولاپ این امکان را برای گلخانه دار فراهم می‌کند که با صرفه جویی در نیروی انسانی به طور موثرتری عمل تهویه توسط دریچه های سقفی و جانبی، سایه یا کنترل نور گلخانه توسط توری شید یا توری سایبان را کنترل کند. نحوه کار موتور رول اپ برای پنجره ها به این صورت است که پوشش پنجره از بالا ثابت و از پایین توسط موتور گیربکس هدایت می‌شود و برای سایبان ها، این موتورها نایلون متصل به لوله رولاپ را جابه جا می‌کنند. موتور رول آپ گلخانه با حد بازو بسته شدن دو طرفه دقیق 24VDC و در ظرفیت های 40 وات ، 60 وات و 100 وات می باشد.

باز و بسته شدن پنجره های رولاپ محوری بر اساس برنامه ای از قبل طراحی شده است. با توجه به سنسور های موجود در گلخانه به همراه سیستم اتوماسیون هوشمند، به بهترین نحو عملی می شود. باعث افزایش ضریب اطمینان تولید در گلخانه در برابر خطر های احتمالی می شود.

دریچه بال کبوتری

باز و بسته شدن پنجره های بال کبوتری توسط موتور های گیربکس سه فاز قوی انجام میگیرد. سیستم اتوماسیون می تواند به همراه سنسور هایی که در گلخانه به کار گرفته شده است، باز یا بسته شدن دریچه ها را کنترل نماید.

نحوه کنترل دریچه های گلخانه توسط سیستم اتوماسیون

سیستم های اتوماسیون به صورت هوشمند دما و رطوبت و دی اکسید کربن و فاکتور های دیگری که در داخل گلخانه باید کنترل شوند را به وسیله سنسور های ابزار دقیق اندازه گیری میکند. فعالیت دریچه ها را می توان با اندازه گیری مقدار دما و سرعت باد توسط ایستگاه هواشناسی مدیریت کرد. در دسـتگاه کنترل هوشمند گلخانه ایـن توانایـی وجـود دارد تـا در مواقـع لـزوم، به مقـدار جزئی و در حـدود 5 سـانتیمتر دریچه هـا بـاز شـوند. اگـر ایـن مقدار باز شـدن نتوانسـت دمـای گلخانـه را به حـد مورد نظر برسـاند، پنجـره بیشتـر بـاز میشـود تـا اینکـه بیشـینه بازشـدگی اتفاق افتـد. اگـر روش تهویـه طـوری باشـد که پنجـره کاملا باز یا بسـته شـود، نوسـان زیـادی در دمای گلخانـه رخ میدهد. بنابرایـن اسـتفاده از روشهای کنترلی از بروز چنین نوسـاناتی جلوگیری می کنـد.

از مزایای سیستم هوشمند گلخانه می توان به کمتر مصرف شدن برق در گلخانه اشاره کرد. یکی از این مزیت ها باز شدن دریچه ها در زمان های درست و به اندازه است. در نتیجه تعادل دما و رطوبتی و دیگر پارامتر هایی که مربوط به هوای گلخانه است به هم نمیخورد. با این کار حجم زیاد هوا آسیبی به محصولات وارد نمیکند.

مثلا سیستم اتوماسیون با توجه به میزانی که سنسور های دما و رطوبت واقع در ایستگاه هواشناسی در بیرون گلخانه نشان میدهند برای تجهیزات برنامه می ریزد. اگر هوای بیرون پایین باشد، به یکباره وارد شدن این هوا در حجم زیاد به درون گلخانه باعث خسارات و آسیب هایی به محصولات و تجهیزات درون گلخانه می شود. پس در صورت نیاز به باز شدن دریچه ها آنها را به اندازه ای که متناسب است باز میکند تا عمل تهویه را به بهترین نحو انجام گیرد و خسارتی هم وارد نشود.

گلخانه دار زمانی که سرعت باد به حد مشخصی برسد متوجه آن می شود. این مسئله در گلخانه های بزرگ بسیار حائز اهمیت است چون تعداد دریچه ها زیاد است و بستن این تعداد دریچه زمان بر است. زمانی که دریچه ها باز هستند و سرعت باد بیرون گلخانه رو به افزایش است. سیستم اتوماسیون به وسیله ی سنسور های اندازه گیری سرعت باد در ایستگاه هواشناسی بیرون گلخانه، میزان سرعت باد را اندازه گیری میکند. اگر سرعت باد رو به افزایش باشد، سیستم اتوماسیون با توجه به گزارش های لحظه ای که از این سنسور ها میگیرد، متوجه می شود. در صورت باز بودن پنجره ها، آنها را همراه با هم میبندد. در نتیجه از تخریب سازه توسط باد جلوگیری میکند.

برای اطلاع از مشخصات فنی سیستم های اتوماسیون گلخانه ی آیسی من وارد لینک شوید: ICMAN.IR